230. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 27 listopada 2020 roku przyjął uchwałę w sprawie ustanowienia roku 2021 Rokiem Konstytucji 3 Maja, jako ważnego elementu pamięci zbiorowej, oddając hołd wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tego aktu. Za uchwałą głosowało  446 posłów, 1 był przeciw, 4 wstrzymało się od głosu.

"Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, świadomy znaczenia Konstytucji 3 Maja jako ważnego elementu pamięci zbiorowej, oddając hołd wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tego wiekopomnego aktu - myślicielom politycznym, posłom na Sejm Czteroletni, przedstawicielom ówczesnego obozu patriotycznego oraz pokoleniom Polaków, których niezłomna walka pozwoliła na przetrwanie lat niewoli i odzyskanie niepodległości, zachęca do refleksji nad dziedzictwem Konstytucji 3 Maja współcześnie i ustanawia rok 2021 Rokiem Konstytucji 3 Maja" - głosi przyjęta przez Sejm uchwała.

Uchwalona 3 maja 1791 roku na Sejmie Czteroletnim ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów była pierwszą w Europie i drugą na świecie, po konstytucji Stanów Zjednoczonych z 1789 roku,  nowoczesną konstytucją. Wprowadzała w Rzeczypospolitej ustrój monarchii konstytucyjnej – zachowywała stanową strukturę społeczeństwa, ale otwierała perspektywy dalszych przekształceń systemu państwowego. Na jej podstawie przyjęto monteskiuszowski podział władz (trójpodział władzy) na prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, a także zniesiono m.in. liberum veto, konfederacje i wolną elekcję. Konstytucja 3 maja obowiązywała jedynie przez 14 miesięcy, była wielkim osiągnięciem narodu polskiego chcącego zachować niezależność państwową oraz zapewnić możliwość rozwoju gospodarczego i politycznego kraju. Miała zapobiec nieuchronnemu upadkowi Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W pracach nad nią udział mieli: Stanisław Małachowski, Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic, Ignacy Potocki, Stanisław August Poniatowski oraz Scipione Piatzeli.  Niestety nie powstrzymała kolejnych rozbiorów Polski.

Oryginał rękopiśmienny Konstytucji 3 maja początkowo był przechowywany w Wilanowie w zbiorach Archiwum Publicznego Potockich zgromadzonych przez Stanisława Kostkę Potockiego, uczestnika obrad Sejmu Czteroletniego. W latach 70. XIX wieku na mocy umów rodzinnych archiwum zostało przekazane do podkrakowskich Krzeszowic, a po 1945 roku powróciło do Warszawy i znalazło się w Archiwum Głównym Akt Dawnych.

Krystyna Boczar-Różewicz

                                            Źródło: Internet